რა არის კათი?
 კათი არის სტიმულატორი, რაც ნიშნავს, რომ ის აჩქარებს შეტყობინებების/ინფორმაციის გადაცემას თავის ტვინსა და სხეულს შორის. კათის დაღეჭვა შუა აღმოსავლეთის ზოგიერთ ნაწილში სოციალური ტრადიციის ნაწილია, მათ შორის ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა საუდის არაბეთი და იემენი, და აღმოსავლეთ აფრიკაში, კერძოდ სომალიაში.1, 2&nbsp;
 კათის მცენარის (Catha edulis) ბუჩქებს და ფოთლებს ღეჭავენ მასტიმულირებელი და ეიფორიული ეფექტების მისაღწევად და ტრადიციულად გამოიყენება სამკურნალო და რეკრეაციული მიზნებითვის.1
 კათში არის კათინონი და კათინი, რომლებიც წარმოადგენს ქიმიურ ნივთიერებებს და სწორედ ეს ნივთიერებები წარმოქმნიან მასტიმულირებელ ეფექტებს.2
 როგორ გამოიყურება კათი?
კათის მცენარის ფოთლები და კვირტები გვხვდება ქორფა ან გამომშრალ მდგომარეობაში. აქვს მსუბუქი არომატი და ოდნავ ტკბილი გემო.1, 3&nbsp;
&nbsp;
სხვა სახელებია
ქათი, კათი, ჩათი, ქაადი
&nbsp;
სხვა სტიმულატორებია
<ul>
<li>ამფეტამინები</li>
<li>ბეტელის კაკალი</li>
<li>კოფეინი</li>
<li>კოკაინი</li>
<li>დექსამფეტამინი</li>
<li>კრისტალი</li>
<li>სინთეზური კათინონები</li>
</ul>
&nbsp;
როგორ გამოიყენება?
 კათის ახალი ფოთლები და კვირტები შეიძლება დაიღეჭოს, ასევე შეიძლება ახლად დაკრეფილი კათის ბანანის ფოთლებში შეხვევა და შემდეგ გამშრალ მდგომარეობაში გამოყენება.1
 კათის ეფექტები
&nbsp;
ნებისმიერი ტიპის ფსიქოაქტიური ნივთიერების მოხმარება ყოველთვის გარკვეულ რისკთანაა დაკავშირებული და მისი მიღებისას მნიშვნელოვანია სიფრთხილის გამოჩენა.
&nbsp;
კათი ყველა ადამიანზე განსხვავებულად ზემოქმედებს და ის დამოკიდებულია:&nbsp;
&nbsp;
<ul>
<li>ადამიანის ზომაზე, წონაზე და ჯანმრთელობის მდგომარეობაზე</li>
<li>არის თუ არა ადამიანი მიჩვეული მის მოხმარებას</li>
<li>მოიხმარება თუ არა სხვა ფსიქოაქტიური ნივთიერებები დაახლოებით იგივე დროს</li>
<li>მოხმარებული ნივთიერების რაოდენობაზე</li>
</ul>
&nbsp;
მოკლევადიანი ეფექტები შეიძლება მოიცავდეს:
<ul>
<li>ჭარბ ლაპარაკს</li>
<li>მოჭარბებულ ენერგიულობას და სოციალურობას</li>
<li>სიფხიზლეს და გაუმჯობესებულ კონცენტრაციას</li>
<li>აჩქარებს გულისცემას და სუნთქვას</li>
<li>სხეულის ტემპერატურის და არტერიული წნევის ოდნავ გაზრდას</li>
<li>მადის დაქვეითებას.1-3</li>
</ul>
 კათის ეფექტები მისი დაღეჭვიდან დაახლოებით 1 სთ-ში იწყება და შეიძლება გაგრძელდეს 3.5 სთ.4
 ფსიქოაქტიური ნივთიერების ზემოქმედებიდან გამოსვლა
 კათის ზემოქმედებიდან გამოსვლა შეიძლება გაგრძელდეს დაახლოებით 24 საათის განმავლობაში და მოიცავს შემდეგ სიმპტომებს:&nbsp;
<ul>
<li>&nbsp;მოუსვენრობა</li>
<li>&nbsp;გაღიზიანება</li>
<li>დაქვეითებული გუნება-განწყობა5</li>
</ul>
 კათი და ფსიქიკური ჯანმრთელობა
 კათის მოხმარება დაკავშირებულია ისეთი ფსიქიკური ჯანმრთელობის მდგომარეობებთან, როგორიცაა ფსიქოზი, რომელიც ამფეტამინური ფსიქოზის მსგავსია და ასევე დაკავშირებულია დეპრესიასთან, გუნება-განწყობის ცვალებადობასთან და ძალადობრივ ქცევასთან.6
 ტოლერანტობა და წამალდამოკიდებულება
 კათის რეგულარული მომხმარებლები შეიძლება ფსიქოლოგიურად დამოკიდებულები გახდნენ ამ ნივთიერებაზე და კათის მოხმარება სჭირდებოდეთ ისეთი ყოველდღიური აქტივობებისთვის, როგორიცაა მუშაობა, სწავლა და სოციალიზაცია, ან უბრალოდ დღის განმავლობაში&nbsp;ფუნქციონირება.7
 ხანგრძლივი ეფექტები
 ხანგრძლივად კათის რეგულარულმა მოხმარებამ შეიძლება გამოიწვიოს:&nbsp;
<ul>
<li>არსებული ფსიქიკური ჯანმრთელობის პრობლემების გაუარესება</li>
<li>ძილთან დაკავშირებული პრობლემები</li>
<li>ღვიძლის დაავადებები</li>
<li>ფერტილობის პრობლემები, როგორიცაა იმპოტენცია და სპერმის რაოდენობის შემცირება</li>
<li>ფსიქოლოგიური დამოკიდებულება</li>
<li>პირის ღრუს კიბო.1-3</li>
</ul>
 აღკვეთის მდგომარეობა
 კათის მოხმარება დამოკიდებულების შედარებით დაბალ რისკს შეიცავს, თუმცა მისი რეგურალური მოხმარების შეწყვეტისას შეიძლება აღკვეთის სიმპტომები გამოვლინდეს.&nbsp; აღკვეთის სიმპტომები შეიძლება მოიცავდეს:&nbsp;
<ul>
<li>მსუბუქ დეპრესიას</li>
<li>&nbsp;სისხლის წნევის დაქვეითებას</li>
<li>დაღლილობას. 1, 2</li>
</ul>
<h5> კათის სხვა ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებთან ერთად მოხმარება&nbsp;</h5>
<h5> კათის სხვა ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებთან ერთად მოხმარება - მათ შორის ურეცეპტო ან ექიმის მიერ დანიშნული მედიკამენტების ჩათვლით - შეიძლება საშიში და არაპროგნოზირებადი იყოს. კათის მომხმარებლების მიერ დაფიქსირებული გამოცდილების მიხედვით, მისმა მოხმარებამ შეიძლება გამოიწვიოს:</h5>
<ul>
<li>
<h5>კათი + თამბაქო = ზრდის მოწევის შედეგად მიყენებული ზიანის რისკს</h5>
</li>
<li>
<h5>კათი + ალკოჰოლი = შეიძლება გამოიწვიოს ღვიძლის დაზიანება</h5>
</li>
<li>
<h5>&nbsp;კათი + სტიმულატორები, როგორიცაა კოკაინი და ამფეტამინი = ზრდის ორგანიზმის გადახურებისა და გულის შეტევის რისკს.8&nbsp;</h5>
</li>
</ul>
<h5> &ldquo;ნარკოტიკების პოლიმოხმარება&rdquo; ტერმინია, რომელიც აღნიშნავს ერთზე მეტი ფსიქოაქტიური ნივთიერების ერთდროულად ან ერთმანეთის მიყოლებით მოხმარებას.9 პოლინარკოტიკების მოხმარება შეიძლება მოიცავდეს როგორც არალეგალურ ასევე ლეგალურ ფსიქოაქტიურ ნივთიერებებს, მათ შორის ალკოჰოლის და მედიკამენტების მოხმარებას.10</h5>
&nbsp;
ზიანის შემცირება
<ul>
<li>ერთი კათის ფოთლის დაღეჭვის შემდეგ დამატებით არ მოიხმაროთ მეორე</li>
<li>მოხმარებებს შორის გააკეთეთ შესვენება</li>
<li>შეეცადეთ, რეგულარულად და ჯანსაღად იკვებოთ</li>
<li>ღამით კარგად გამოიძინეთ</li>
<li>კარგად გარეცხეთ კათი მოხმარებამდე, რათა მოშორდეს პესტიციდები.8</li>
</ul>
&nbsp;
დახმარების მიღება
 თუ კათის მოხმარება გავლენას ახდენს თქვენს ჯანმრთელობაზე, ოჯახზე, ურთიერთობებზე, სამსახურზე, სკოლაზე, ფინანსებსა და ცხოვრების სხვა სიტუაციებზე, ან თუ თქვენ ღელავთ თქვენს საყვარელ ადამიანზე, შეგიძლიათ დახმარება და მხარდაჭერა მიიღოთ.
&nbsp;
<a href="https://www.facebook.com/dancewithmandala/photos/%EF%BF%BD-%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A1-%E1%83%9B%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%EF%BF%BD/236993603716120/">სათემო ალიანსი - მანდალა&nbsp;</a>
ფენტანილის, ამფეტამინის აღმოსაჩენი ჩხირის და Marquis, Liebermann და Mecke რეაგენტების მისაღებად დაუკავშირდით ორგანიზაცია მანდალას.
&nbsp;
<a href="https://docs.google.com/spreadsheets/d/1nbotUg3UzApbdzPhlKzjIW4dJAQ2zuyn/edit#gid=2120176361">ადიქტოლოგიური სერვისების ჩამონათვალი</a>
ჩვენს სიაში შეგიძლიათ იპოვოთ საჭირო მომსახურება თქვენს რეგიონში.&nbsp;
&nbsp;
<a href="https://altgeorgia.ge/ka/">ალტერნატივა ჯორჯია</a> სიგმა-ს აპარატებიდან ფენტანილის ჩხირისა და &nbsp;Marquis, Liebermann, და Mecke-ის რეაგენტების მისაღებად მიმართეთ ალტერნატივა ჯორჯიას.
&nbsp;
მისამართი:
ნუცუბიძის ქ. #14ა, ოფისი #2
0177 თბილისი, საქართველო
&nbsp;
ტელეფონი:
(+995 32) 239 1166/239 6699
ადიქტოლოგიური სერვისების შესახებ დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად დაუკავშირდით ალტერნატივა ჯორჯიას.&nbsp; &nbsp;
ბიბლიოგრაფია
1. &nbsp; &nbsp; Jerah A, Bidwai A, Alam M. A review of the history, cultivation, chemistry, pharmacology and adverse health effects of khat. International Journal of Applied and Natural Sciences. 2017;6(3):2319-4022.
2. &nbsp; &nbsp; Al-Juhaishi T, Al-Kindi S, Gehani A. Khat: A widely used drug of abuse in the Horn of Africa and the Arabian Peninsula: Review of literature. Qatar Medical Journal. 2012;2:1-6.
3. &nbsp; &nbsp; Basker G. A review of the hazards of khat chewing. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences. 2013;5:74-7.
4. &nbsp; &nbsp; European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction. Khat Drug Profile. n.d.
5. &nbsp; &nbsp; Center NDI. Khat fast facts n.d. cited: September 2022].
6. &nbsp; &nbsp; Edwards B Atkins N. Exploring the association between khat use and psychiatric symptoms: a systematic review British Medical Journal Open 2022.
7. &nbsp; &nbsp; Miller P. Principles of Addiction 2013 &nbsp;[cited September 2022]. [cited September 2022].
8. &nbsp; &nbsp; Drug Science. Cathinone (khat) 2022 cited: September 2022].
9. &nbsp; &nbsp; Darke S, Lappin J, Farrell M. The Clinician's Guide to Illicit Drugs. United Kingdom: Silverback Publishing 2019.
10. &nbsp;World Health Organization.Lexicon of alcohol and drug terms 2021 [19.03.2021].

სტიმულატორები

სტიმულატორები თავის ტვინსა და სხეულს შორის კავშირს/ურთიერთქმედებას აჩქარებენ. მათი მოქმედების შედეგად ადამიანმა შეიძლება თავი უფრო ფხიზლად, თავდაჯერებულად და ენერგიულად იგრძნოს. მან ასევე შეიძლება გამოიწვიოს შფოთვა, აგრესია ან პარანოია. ასევე შეუძლიათ შფოთვის, აგრესიის ან პარანოიის გამოწვევა.  გავრცელებულ სტიმულატორებს შორისაა მეტამფეტამინი (კრისტალი), ამფეტამინები, კოკაინი, ნიკოტინი და კოფეინი.

კათი

ზრუნვა, პრევენცია და ადამიანის უფლებები